8 września 2023 r.

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, gazu lub ciepła, o których mowa w art. 6b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, jest sankcją za niedotrzymanie warunków umowy sprzedaży energii elektrycznej (gazu lub ciepła) lub umowy kompleksowej. Są one źródłem praw i obowiązków odbiorców oraz przedsiębiorstw energetycznych w procesie dostarczania prądu, gazu czy ciepła. Z poniższego wpisu można się dowiedzieć, kiedy przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostarczanie paliw gazowych lub energii.

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła – warunki zastosowania

Warunki oraz tryb wstrzymania dostarczania energii odbiorcy przez przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii określa art. 6b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1385 ze zm.).

Po pierwsze należy wskazać, że przepisy ustawy Prawo energetyczne zawierają dwie kategorie przesłanek – fakultatywne oraz obligatoryjne, od których jest uzależnione wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła:

1) przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie art. 6b ust. 1 ustawy Prawo energetyczne może (ale nie ma takiego prawnego obowiązku) wstrzymać dostarczanie paliw gazowych lub energii;

2) przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie art. 6b ust. 4 ustawy Prawo energetyczne obowiązkowo wstrzymuje dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzi, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska.

 

 

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła w przypadku nielegalnego pobierania paliw lub energii

Stosownie do treści art. 6b ust. 1 ustawy Prawo energetyczne:

Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii może wstrzymać, z zastrzeżeniem art. 6c, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli:

1. w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że nastąpiło nielegalne pobieranie paliw lub energii;
2. odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi, co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności.

Nielegalne pobieranie paliw lub energii

Nielegalne pobieranie paliw lub energii zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 18 ustawy Prawo energetyczne. Jest to pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.

Sam fakt manipulacji w układzie rozliczeniowo-pomiarowym nie stanowi jeszcze przesłanki do uznania, że wystąpił nielegalny pobór energii, albowiem konieczną i niezbędną przesłanką do uznania, iż doszło do nielegalnego poboru energii, jest wykazanie, iż ingerencja ta miała wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez ten układ (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 27 stycznia 2021 r., I SA/Wr 524/20).

 

 

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła w przypadku zwłoki z zapłatą za świadczone usługi

Jeden z dwóch enumeratywnie wskazanych przypadków, w których przedsiębiorstwo energetyczne jest uprawnione do wstrzymania dostaw paliw lub energii, stanowi sytuacja, w której odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi przez co najmniej 30 dni po upływie terminu płatności.

Jak przyjmuje się w orzecznictwie, zagadnienie „zwłoki” w zapłacie należności za pobraną energię, należy rozumieć zgodnie z art. 476 kodeksu cywilnego. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zatem nie można mówić o zwłoce odbiory, jeżeli dłużnik nie spełnia świadczenia, którego wysokość jak i tożsamość są błędnie wskazane. Również nie można mówić o zwłoce odbiorcy, jeżeli żądana przez przedsiębiorstwo energetyczne „zaległa” zapłata z tytułu dostaw energii jest należnością sporną. Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej musi dotyczyć sytuacji jednoznacznych, kiedy posiadana wierzytelność jest wyraźnie i jednoznacznie oznaczona, tak że odbiorca nie może mieć wątpliwości czego dotyczy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 grudnia 2014 r., VI ACa 532/14).

Podkreślić należy, że przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii nie tylko z własnej inicjatywy może wstrzymać dostarczanie paliw gazowych lub energii. Otóż zgodnie z treścią art. 6b ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii, na żądanie sprzedawcy paliw gazowych lub energii wstrzymuje, z zastrzeżeniem art. 6c i ust. 3a, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub za pobrane paliwo gazowe lub energię, co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności.

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej nie może być dowolne. Powinno nastąpić w tym punkcie poboru, wobec którego odbiorca zalega z zapłatą należności jako sankcja za niewykonywanie określonej umowy, nie zaś w dowolnie wybranym przez przedsiębiorstwo punkcie poboru objętego innym stosunkiem umownym z tym samym odbiorcą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 lipca 2019 r., VII AGa 2153/18).

 

Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła – tryb zastosowania

 

Przedsiębiorstwo energetyczne nie jest uprawnione do wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii z dnia na dzień.

Zgodnie z art. 6b ust. 3 ustawy Prawo energetyczne, przedsiębiorstwo energetyczne, któremu odbiorca zwleka z zapłatą za usługi świadczone związane z dostarczaniem paliw gazowych lub energii ma obowiązek powiadomić na piśmie odbiorcę paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym lub odbiorcę paliw gazowych wykorzystującego te paliwa do produkcji energii elektrycznej lub ciepła o zamiarze wstrzymania dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła. Nie może to nastąpić szybciej niż z upływem 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia.

Przedsiębiorstwo energetyczne w powiadomieniu informuje również, że wznowienie dostarczania energii elektrycznej może nastąpić pod nieobecność odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym w obiekcie lub lokalu, bez odrębnego powiadomienia tego odbiorcy, a także informuje odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej o możliwości złożenia wniosku o instalację przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego, o którym mowa w art. 6f ustawy Prawo energetyczne. Urządzenia, instalacje lub sieci odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym powinny być przygotowane przez tego odbiorcę w sposób umożliwiający ich bezpieczną eksploatację po wznowieniu dostarczania energii elektrycznej, zgodną z odrębnymi przepisami. Koszty zainstalowania przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi przedsiębiorstwo energetyczne.

By uchronić się przed wstrzymaniem dostarczania paliw gazowych lub energii we wskazanym 14 dniowym terminie odbiorca:

1. powinien uregulować zaległe i bieżące należności
2. albo złożyć w tym terminie wniosek o zastosowanie rozwiązania alternatywnego w stosunku do wstrzymania dostaw energii elektrycznej stosowanego przez sprzedawcę, o którym mowa w art. 6b ust. 3a ustawy Prawo energetyczne.

Jako osobną możliwość potraktować należy złożenie reklamacji, o której mowa w art. 6c ust. 1 ustawy Prawo energetyczne dotyczącą dostarczania paliw gazowych lub energii. Jej złożenie powoduje, że przedsiębiorstwo energetyczne nie może wstrzymać dostarczania paliw gazowych lub energii, ale tylko do czasu rozpatrzenia reklamacji.

 

 

Rozwiązanie alternatywne od wstrzymania dostaw energii elektrycznej

Rozwiązanie alternatywne zostało uregulowane w przepisach art. 6b ust. 3a-3e ustawy Prawo energetyczne.

Sprzedawca energii elektrycznej wraz z powiadomieniem, o którym mowa w art. 6b ust. 3 ustawy Prawo energetyczne, przekazuje odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym informację o rozwiązaniu alternatywnym w stosunku do wstrzymania dostaw energii elektrycznej stosowanym przez tego sprzedawcę.

Rozwiązanie alternatywne może odnosić się do:

• źródeł wsparcia w celu uniknięcia wstrzymania dostaw energii elektrycznej,
• systemów przedpłat,
• audytów energetycznych,
• usług doradztwa w zakresie energii elektrycznej,
• alternatywnych planów płatności,
• doradztwa w zakresie zarządzania długiem lub wstrzymania dostaw energii elektrycznej na wskazany okres

W każdym z powyższych przypadków nie może powodować dodatkowych kosztów dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, którym grozi wstrzymanie dostaw energii elektrycznej.

Rozwiązanie alternatywne stosowane jest przez sprzedawcę energii elektrycznej w stosunku do odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym na wniosek tego odbiorcy złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia temu odbiorcy powiadomienia, o którym mowa w art. 6b ust. 3 ustawy Prawo energetyczne.

 

Szczególna ochrona dla odbiorców wrażliwych

 

Rozwiązaniem alternatywnym stosowanym przez wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne w stosunku do odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej oraz odbiorcy, o którym mowa w art. 5ga ust. 2, jest zakaz wstrzymywania dostaw energii elektrycznej do tego odbiorcy w okresie od dnia 1 listopada do dnia 31 marca oraz w soboty, w dni uznane ustawowo za wolne od pracy w rozumieniu ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920) i w dni poprzedzające te dni. W powiadomieniu, o którym mowa w ust. 3, przedsiębiorstwo energetyczne informuje odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej o możliwości złożenia wniosku, o którym mowa w art. 6f, czyli instalacji przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego.

Jednak jak wynika z ustawy Prawo energetyczne, odbiorca w gospodarstwie domowym może skorzystać raz (jednokrotnie) w danym roku kalendarzowym z rozwiązania alternatywnego, o którym mowa w art. 6b ust. 3a.

 

Skutki niedochowania warunków i trybu wstrzymania dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła

Niedochowanie warunków wskazanych w art. 6b ust. 3 ustawy Prawo energetyczne skutkuje uznaniem wstrzymania dostaw za nieuzasadnione. Samo istnienie zadłużenia nie jest wystarczające dla wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii (wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 9 lipca 2020 r., AmE 387/18).

Jedynie prawidłowe określenie kwoty pieniężnej w wezwaniu wystosowanym w trybie art. 6 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne w sposób nie budzący wątpliwości odbiorcy końcowego, daje dostawcy możliwość wstrzymania dostaw energii elektrycznej. Stąd też niewłaściwe określenie wartości należności, do której zapłaty zobowiązany jest odbiorca końcowy, pozbawia wezwanie wystosowane do odbiorcy końcowego w trybie art. 6 ust. 3a zastrzeżonych w tym przepisie skutków materialno-prawnych.

Nieuzasadnione wstrzymanie lub ograniczenie dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców, jest zagrożone karą pieniężną, którą wymierza na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 14 ustawy Prawo energetyczne Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w drodze decyzji administracyjnej.

Kiedy odbiorca uważa, że wstrzymanie dostarczania paliw gazowych lub energii było nieuzasadnione, może zwrócić się na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne o rozstrzygnięcie sporu przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Szerszej na ten temat rozstrzygania spraw spornych można przeczytać w niniejszym wpisie na blogu.

Reasumując, wstrzymanie dostaw energii elektrycznej, gazu lub paliw jest bardzo dotkliwą sankcją. Przez to stawia przedsiębiorstwo energetyczne w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do odbiorcy, gdyż wyłącznie od jego decyzji zależy, czy skorzysta z możliwości wstrzymania dostaw energii. Z tego powodu przedsiębiorstwo energetyczne powinno korzystać ze swych uprawnień z zachowaniem zasad szczególnej staranności, w sposób powściągliwy, zgodny z zawartą umową i jedynie w sytuacjach nie budzących wątpliwości co do zaistniałego stanu faktycznego.

Kolejnym tematem wpisu na blogu kancelarii będzie złożenie reklamacji dotyczącej dostarczania paliw gazowych lub energii oraz wznowienie dostarczania paliw gazowych lub energii po otrzymaniu reklamacji.

Pomoc prawną i reprezentację w sprawach wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii zapewni Państwu nasza Kancelaria. Zapraszamy do kontaktu.